سن مناسب ازدواج

بهترین و مناسب ترین سن برای ازدواج چه زمانی است؟
 
برای ازدواج دختر و پسر، سن مشخصی را نمی توان ذکر کرد زیرا شرایط و موقعیت افراد متفاوت است. برای مثال، سن ازدواج در مناطق گرم سیر، به سبب بلوغ جنسی زودتر دختران و پسران، و در مناطق روستایی به جهت ساده تر بودن زندگی و نبودن پیچیدگی های زندگی شهرنشینی و نیز حمایت بیش تر خانواده ها، پایین تر است.
آن چه زمینه را برای ازدواج دختر و پسر آماده می کند، امکانات اولیه مادی، بلوغ شرعی، بلوغ جنسی، بلوغ فکری، رشد جسمی و روحی، رشد اجتماعی و شخصیتی، استقلال فکری، ثبات عاطفی(1) و قدرت مدیریت بحران(مواجهه با مشکلاتی که در فرایند ازدواج ممکن است ایجاد شود و مقابله با بحران های زندگی) است که اگر این شرایط به طور نسبی(و نه مطلق) فراهم شد، شخص می تواند ازدواج کند.
گاهی با وجود شرایط پیش گفته، موانعی از جمله تحصیلات عالی برای آقایان(2)، یا اتمام خدمت نظام وظیفه در ازدواج وجود دارد که می توان با طولانی کردن دوران عقد این مشکل را از بین برد.

ازدواج در سنین پایین
 
آیا ازدواج در سنین پایین ممکن است مشکلاتی را در پی داشته باشد؟
ازدواج در سنین پایین به جهت کم تجربگی، ممکن است باعث ضعف تدبیر و مانع از مدیریت بحران شود.
با توجه به این که شخص در سنین پایین، ثبات عاطفی ندارد، ممکن است در انتخاب خود عاقلانه تصمیم نگیرد و بعد پشیمان شود.
به طور معمول وابستگی افراد در سنین پایین به والدین بیش تر است و در صورت ازدواج، ممکن است زمینه ی دخالت های آنان بیش تر فراهم شود و مشکلاتی را پدید آورد.
در صورتی که سن دختر پایین باشد(زیر 18) و با ازدواج باردار شود، احتمال بروز مشکلاتی از قبیل فشار خون بالای دوران بارداری، کم خونی و عوارض زایمان، نوزاد زودرس یا کم وزن، نوزاد مرده، با بهره ی هوشی پایین و ... افزون تر می شود. ازدواج زودرس، مانند چیدن میوه ی کال و نارسی است که وقت چیدن آن نبوده است.

ازدواج در سنین بالا
 
آیا ازدواج در سنین بالا و تأخیر در ازدواج ممکن است پیامدهای منفی داشته باشد؟
همان گونه که طبیعت چهار فصل دارد، طبیعت زندگی انسان هم بهار، تابستان، پاییز و زمستان دارد و بهترین فصل برای ازدواج، بهار زندگی یعنی ابتدای جوانی است.
تأخیر در ازدواج و کشیده شدن به فصل های بعدی زندگی، مشکلاتی را پدید می آورد:
1. از بین رفتن شادابی دختر و پسر؛
2. از دست رفتن فرصت های ازدواج به ویژه برای دختران؛
3. فاصله ی سنی زیاد با فرزندان و ایجاد ضعف یا عدم درک متقابل در آینده؛
4. مشکلات مربوط به بچه دار شدن.(3)
تأخیر در ازدواج به تعبیر رسول گرامی اسلام(ص) مثل این است که میوه ای رسیده باشد و چیده نشود.
ان الابکار بمنزله الثّمر علی الشجر اذا ادرک ثمارها فلم تجتن افسدته الشمس و نثرته الریاح(4)
دوشیزگان چونان میوه ی روی درختند. هنگامی که برسند و چیده نشوند، نور خورشید آن ها را از بین می برد و بادها آن ها را به این سو و آن سو می برند.
از مضمون روایت چنین استفاده می شود که تأخیر در ازدواج، سبب سردرگمی و کلافگی شده، آرامش روانی انسان را از بین می برد و احتمال انحرافات اخلاقی و جنسی افزایش می یابد.
ویل دورانت(will Durant) می گوید:
اگر ازدواج در سال های طبیعی انجام شود، بیماری های روانی و انحرافات جنسی که زندگی معاصر را لکه دار کرده است، به نصف کاهش خواهد یافت.(5)
این عبارت، مضمون روایتی از رسول خدا(ص) است که فرمود:
من تزوج فقد احرز نصف دینه فلیتق الله فی النصف الباقی(6)
کسی که ازدواج کند، نیمی از دینش را حفظ می کند و برای نیم دیگر باید پرهیزگاری پیشه سازد.
یا روایتی که فرمود:
وقتی جوانی ازدواج می کند، شیطان فریاد برمی آورد که دو سوم دینش را از دست برد من دور کرد.(7)

فاصله ی سنی دختر و پسر
 
فاصله ی سنی دختر و پسر چقدر باشد، مطلوب است؟
فاصله ی سنی مطلوب بین دختر و پسر تقریباً بین 3 تا 7 سال است؛ یعنی پسر بزرگ تر باشد.
در صورت وجود شرایط مطلوب، کمی کم تر یا بیش تر از این مقدار هم قابل قبول است اما فاصله ی سنی زیاد، مشکلاتی را در زندگی زناشویی پدید می آورد که ناشی از درک دوگانه ی دختر و پسر از دنیا و تفاوت نیازهای آن دو در سنین متفاوت است.
تفاوت سنی بالا زمانی بیش تر رخ می نماید که دختر و پسر در دو دنیای متفاوت نوجوانی و بزرگ سالی باشند زیرا نوجوان به شدت عاطفی است و به عواطف نیاز دارد اما بزرگ سال با خروج از نوجوانی، عواطف خود را خرج کرده و اکنون که در بزرگ سالی به سر می برد، توان درک و هم راهی با همسر نوجوان خود را ندارد.

سن بالاتر دختر
 
آیا اشکالی دارد که سن دختر چند سال بیش تر باشد؟
مطلوب، بالاتر بودن سن پسر است و اگر برعکس شود، به عللی، مشکلاتی را پدید خواهد آورد:
1. بلوغ جنسی زودتر دختر: با توجه به بلوغ جنسی زودتر دختر، بهتر است زودتر از پسر به نیاز او پاسخ داده شود و راه این پاسخ گویی، ازدواج زودتر خواهد بود که لازمه اش ازدواج در سنین پایین تر و کم تر از پسر است.
2. بلوغ فکری زودتر دختر: با توجه به این که دختر زودتر از پسر به بلوغ فکری می رسد، بالاتر بودن سن او در ازدواج، سبب دوری تفکر آن دو می شود؛ در حالی که زن و مرد باید قرب فکری داشته باشند.
3. کاهش شادابی با زایمان: زایمان در سنین بالا از نشاط و شادابی زن می کاهد و اگر سن مرد کم تر باشد، ممکن است کم نشاطی زن، مرد را به سوی دیگران بکشاند.
4. کاهش هورمون های جنسی زن، هورمون های جنسی زنان از حدود پنجاه سالگی به بعد، کاهش می یابد؛ حال آن که در مردان این گونه نیست و اگر سن زن در ازدواج بالا باشد نمی تواند نیازهای جنسی همسر خود را تأمین کند و ممکن است مرد به خطا رود.
5. پیش گیری از اثبات اقتدار مرد: اگر سن زن بالاتر باشد، ممکن است نقش مادر را برای شوهر خود ایفا کند و با این کار جلوی اقتدار او را بگیرد که این مسئله برای مرد خوشایند نیست.
6. عدم پذیرش خانواده ی پسر: به طور معمول، خانواده ی پسر به ویژه مادر او، به چنین ازدواجی راضی نمی شود و اگر به رغم میل باطنی اش به چنین ازدواجی رضایت دهد، از عروسش حمایت نخواهد کرد که برای دختر بسیار رنج آور است.
7. عدم پذیرش عرف: عرف جامعه، ازدواج دختر و پسر با این شرایط را نمی پذیرد. مطلوب این است که وقتی زن و مرد در جامعه حضور می یابند و کنار هم راه می روند، دیگران آنان را زن و شوهر بدانند و نه...!

تفاوت سنی پیامبر(ص) و خدیجه(س)
 
اگر نباید سن دختر از پسر بیش تر باشد، پس چرا سن حضرت خدیجه(س) پانزده سال از پیامبر خدا(ع) بیش تر بود؟
درست است که بر اساس قول مشهور، خدیجه(س) پانزده سال از پیامبر گرامی(ص) بزرگ تر بوده اما این ازدواج، ازدواجی استثنایی به شمار می آید. همان گونه که در جهات دیگر ( خواست گاری خدیجه از حضرت و پذیرش مهریه از سوی خدیجه) نیز خلاف روش معمول و متفاوت آن دوران بوده است؛ به همین دلیل این ازدواج با شگفتی برخی و - حتی در مواردی- با تمسخر برخی نادانان مواجه شد.
نگرانی از بیش تر بودن سن دختر از پسر به جهت مشکلات احتمالی است که در آینده پدید می آید. اگر دختر یا پسری، مقداری از معرفت خدیجه و رسول خدا(ص) را داشته باشند که مانع از ایجاد مشکلات بعدی در زندگی شود، منعی برای ازدواج شان با این شرایط (سن بالاتر دختر) نیست. یادمان باشد که رسول گرامی اسلام(ص) به سبب ایمان سرشار به خدا و معرفت وصف ناشدنی، تا آخر عمر خدیجه، با شخص دیگری ازدواج نکردند و به وی وفادار ماندند و تا آخر عمر خدیجه، رابطه ای سرشار از عشق و صفا و صمیمیت و احترام داشتند.

پی نوشت ها :
 

1. با توجه به این که دوره نوجوانی(12 تا 18 سالگی) دوره شدت عواطف و عدم ثبات عاطفی است و این نگرانی به ویژه در خانم ها وجود دارد که تصمیم شان برای ازدواج از روی عواطف و احساسات صرف باشد و کم تر جنبه عقلانی داشته باشد، توصیه می شود ازدواج در این دوره انجام نشود، مگر این که اطمینان یابد تصمیم شان عقلانی و بدون حکومت عواطف است.
2. تحصیلات عالی در خانم ها نمی تواند مانع ازدواج باشد؛ چون تأمین امکانات زندگی به عهده مرد است؛ بنابراین، پس از گذشت یکی دو ترم از دانش گاه که پایه های تحصیلی خانم مستحکم شد، منعی برای ازدواج او نیست.
3. فشار خون بالای دوران بارداری، سختی زایمان در خانم های بالای 27 سال، احتمال سندرم داون فرزند(منگولیسم) در بارداری بالای 35 سال، تعطیلی نطفه سازی در دختران بالای 45 سال، و کاهش فعالیت اسپرمزایی در مردان بالای 35 سال.
4. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ص 55.
5. نرم افزار پرسمان2 www.porseman).
6. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 100، ص 219.
7. همان، ص 221.
 
منبع:ماهنامه ی پیام زن، شماره 217.